Świątynia Artemidy w Efezie

„Kiedy ujrzałem święty dom Artemidy, który sięga chmur, inne cuda świata znalazły się w cieniu, gdyż samo Słońce nie widziało nic równie wspaniałego.”

Grecki poeta z Palestyny Antypater

Po prostu świątynia? Jak taka „zwyczajna” budowla mogło znaleźć miejsce między tak wyjątkowymi cudami świata starożytnego jak Piramidy, Wiszące Ogrody czy Kolos Rodyjski? Dla ludzi, którzy ją widzieli, odpowiedź była prosta – to nie była „zwykła” świątynia. To była najpiękniejsza budowla na ziemi. Mówimy tu o świątyni Artemidy, greckiej bogini polowań i dzikiej przyrody, którą to budowlę wzniesiono w Efezie.

Położenie

Starożytne miasto Efez – niedaleko dzisiejszego miasteczka Selcuk, 50 km od Izmiru w Turcji.

Historia Świątyni

Świątynię wzniesiono około 550r. pne – budowę sfinansował król Lydii Kresus, a zaprojektował budowlę grecki architekt Chersiferon. Była ozdobiona brązowymi rzeźbami autorstwa największych artystów tamtych czasów: Fidiasza, Polikleta, Kresilasa i Fradmona.

Świątynia pełnia jednocześnie funkcje religijne i handlowe. Przez lata sanktuarium Artemidy było odwiedzane przez kupców, pielgrzymów, rzemieślników i władców, który składali bogini swoje ofiary. Ostatnie badania archeologiczne odkryły tak cenne podarunki jak złote i wykonane z kości słoniowej figurki Artemidy, obrączki, pierścionki, naszyjniki – w tym pochodzące z Persji, Indii i Egiptu.

W nocy 21 lipca 356r. pne człowiek imieniem Herostratus podpalił świątynię, która spłonęła doszczętnie. Herostratus chciał tym czynem unieśmiertelnić swoje imię, co faktycznie mu się udało. Wg tradycji, tej samej nocy miał się urodzić Aleksander Macedoński. Przez następne 20 lat świątynia była odbudowywana. Ponownie została zniszczona przez germańskich gotów w 262 roku po Chrystusie. Do IV wieku większość mieszkańców Efezu przyjęła chrześcijaństwo i świątynia przestała być ośrodkiem kultu. W 401 została zburzona. Efez został później opuszczony i dopiero w XIX wieku ponownie odkryty. Wykopaliska odkryły fundamenty świątyni. Do tej pory odbudowano zaledwie kilka kolumn budowli.

Opis domu Artemidy

Świątynia była zbudowana na planie prostokąta. W przeciwieństwie do innych ówczesnych świątyń została zbudowana z marmuru z dekorowaną fasadą wychodzącą na obszerny dziedziniec. Marmurowe schody otaczające podstawy budowli prowadziły do wysokiej platformy, o wymiarach 80 na 130 metrów. Kolumny, wykonane w stylu jońskim, miały ok. 20 m wysokości – było ich łącznie 127.Świątynia zawierała wiele dzieł sztuki – m.in. 4 brązowe posągi Artemidy wykonane przez najwybitniejszych rzeźbiarzy, ściany zdobiły malowidła i płaskorzeźby.